Bizim geleneklerimizden biri her sene düzenlenen ve artık vazgeçilmez hale gelmiş Ramazan’da Sanat Sergileridir. Ruh ve bedenimize şifa olan Ramazan ayında, geleneksel sanatımız sizlerle buluştu. Bu sene bildiğiniz üzere durum biraz farklı, biz yine kıymetli eserleri salonumuza yerleştirdik ama salgın nedeniyle onları dostlarımızla, konu komşumuzla, siz kıymetli takipçilerimizle e-katalog üzerinden paylaşıyoruz, yine de dilerseniz https://muratulker.com/iletisim/ adresine istekte bulunarakrandevu alabilir sergiyi yerinde yani Çamlıca merkez binamızda gezebilirsiniz.
Birbirinden güzel eserlerin yer aldığı bu senenin sergi teması çok hoş, iyi seçilmiş:
Kadın Sanatçılar – Esmâlar ve Hilyeler
https://www.yildizholding.com.tr/esmalarvehilyelersergisi/mobile/index.html
“Esmâ-i Hüsnâ” Sülüs-Nesih, Tezhip: Berra Işık Atay. Hat: Fatma Zehra Ülker. 65×50 cm.Esmâ-i Hüsnâ bildiğimiz gibi Cenab-ı Allah’ın 99 güzel isminden oluşur. Hattatlar sanatlarını icra ederken bu 99 güzel ismi tek bir levhada veya münferit yazarlar. Hilyeler ise Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (SAV)in görünüşünü tasvir ederler. Hat ve Tezhip sanatıyla Esmâ-i Hüsnâların ve hilyelerin en güzel örnekleri Türk- İslam sanatında kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Bu seneki Ramazan Sergimizde ise bu kadim sanatı tema edinirken müstesna hattatlarımızın kadın tezhip sanatçılarımız tarafından bezenmiş, yani müzehhibelerimizin eserlerine yer verdik.
30 kadın sanatçının ruh inceliklerini yansıttıkları ve hünerlerini gönülden emekleriyle nakşettikleri 36 Esmâ-i Hüsnâ tablosu, 39 da Hilye-i Şerife levhasından oluşan 75 eseri sizler görün isterim. Bu sanat çok büyük sabır ve incelik gerektiriyor. Baktıkça, gördükçe, inceledikçe bunu takdir edeceksiniz.
Arapça olan ve yazı, çığır, yol anlamlarına gelen “hat” kelimesi terim olarak Arap yazısını estetik ölçülere bağlı kalıp güzel bir şekilde yazma sanatı (hüsnü hat) anlamında kullanılmıştır. Güzel bir söz vardır: Kur’an-ı Kerim Hicaz’da indi, Mısır’da okundu, İstanbul’da yazıldı (1), derler. Allah’ın kelamını bezemek, süslemek ne güzel iştir, herkese nasip olmaz. Zaten mesele yazmak değil, güzel yazmak! Hat sanatında harfler, kalemden çıkan baklava veya kare şeklindeki noktalarla ölçülendiriliyor. Harfler ve aralarındaki mesafe bir ölçüye göre belirleniyor. Bütün yazının kilit taşı, işin matematiksel oranıdır. (2)
Bezeme, süsleme yerine kullanılan terim “tezhip” anlam olarak “altınla süslemek” demektir. O nedenle aslen 18 ve 22 ayar yaprak altınla ve muhtelif renklerle kitap ve levha gibi yazma eserlerin süslenmesidir ve artık tüm süslemeler için kullanılır. Yalnız altınla yapılan tezhibe “halkari” denir. Tezhip sanatını icra eden erkeklere “müzehhip”, kadınlara “müzehhibe” adı verilir. Tezhiplenmiş esere ise “müzehheb” denir. (3)
Sergiyi gezerken göreceksiniz iki uslüp var biri geleneksel üslup, örneği üstte;
diğer üslup ise Osmanlı klasik üslubunu günümüzde yeni bir anlayışla yorumluyor, üstte bu modern yoruma güzel bir örnek.
Yıldız Sergi Salonunda ve Yıldız Holding koleksiyonunda yıllardan beri kadın sanatçılarımıza muhakkak yer veriyoruz. Bir örneği daha yeri gelmişken sizlerle paylaşmak isterim. 2017yılında Yıldız Sergi Salonu, Naciye Subaşı’nın eserlerinden oluşan ‘Aşk’ adlı sergisine ev sahipliği yapmıştı. Kendisi bu sanatın klasik çizgilerini kendine has biçimlerle yorumlamaya güzel bir örnektir. Tezhipte alışılmışın ötesinde kabartma süsleme tekniğini kullanan Naciye Subaşı, bu sanata kazandırdığı yeni tekniklerle tanınıyor. Hatta 2017deki sergiye özel hazırlanan, dijital yorumlarını gördüğümüz eserlerden biri Nazar Ayeti, Felak ve Nas Surelerinin işlendiği “Çini-Talisman” eser o yıl Dubai’de gerçekleştirilen Digital Art Award 2017 ödülünü kazanmıştı. Koleksiyonumuzda yer alan bu müstesna eseri Instagram hesabımda görebilirsiniz. https://www.instagram.com/p/Bbru7xnAP0y/?igshid=pzfo41ogdxdl
Yıldız Holding’in koleksiyonunda yer alan özel yazdırılmış türünün ilk ve tek örneği olan bu şaheser levhada ise Peygamber efendimizin (SAV) yaratılış güzelliklerini anlatan 104 ismine bir arada yer verilirken, isim ve sıfatların her biri için ayrı ayrı dijital tasarımlar da yapılmıştı. http://www.peygamberimizinisimleri.com/ sitemizden inceleyebilirsiniz. Bu eserin tezhibini yapan ekipte yine bir kadın sanatçı müzehhibe Deniz Akın Hanımefendi yer almaktaydı.
Hattını İsmail Öztürk’ün yazdığı, tezhibini ise kadın sanatçımız müzehhibe Ayla Orman Çolak Hanımefendinin nakşettiği Hilye-i Şerif’te, seçilen renkler tezhip sanatı için adeta bir ilktir. O nedenle bu büyük ebat çalışmayı da zikrediyorum.
Bu senenin dijital kataloğunun giriş kısmında küratörümüz sevgili İbrahim Ethem Gören beyin yazdığı hoşuma giden bir bölüm:“Sergideki hilye-i şerîfelere nazar edenler kendilerini adeta Saadet Asrı’nda, Mescid-i Nebevî’de, Efendiler Efendisi’nin huzurunda bulacaklardır. Bu yönüyle yazı da tezyinat da gönüllerden başlayarak eşyayı, çevreyi ve dahi âfâkı şenlendirmektir, kulluğu/vazifeyi hatırlatmadır, zikirdir, güzelliği yaymaktır. Çünkü güzellikler paylaşıldıkça çoğalır.”
Gerçekten güzellik de mutluluk gibi paylaştıkça çoğalan, verdikçe artan şeylerden. Dilerim bu güzelliklere bakmak, anlamları üzerine düşünmek sizlere iyi gelir. Dijital katalogda Ali Ülker bey sergiden ve hat ve tezhib sanatının tarihinden, inceliklerinden çok güzel bahsetmiş.
Sergide emeği olan tüm arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.
Kadın sanatçılarımızın hat ve tezhip sanatlarına katkısını vurgulamayı amaçlayan bu sergide yer alan tüm kadın sanatçılarımıza ismen teşekkür ederek yazıyı sonlandırıyorum.
Kıymetli eserleriniz ve dünyaya bıraktığınız bu kalıcı güzel izler için Ayla Orman Çolak, Arzu Atasoy, Ayşe Betül Akpınar, Ayşe Kiraz, Berra Işık Atay, Betül Gündüz Demir, Deniz Akın, Emine Çepni, Esma Ünal, Fatma Rikkat Kunt, Fatma Hande Topbaş, Fatma Zehra Ülker, Halime Subaşı, Havva Temizer, Hilal Oflaz, İlknur Karakılınç, Melek Güler Yavuz, Naciye Subaşı, Nermin Erdoğan, Nilgün Güler, Nurdagül Kırtay, Özlem Gören, Özlem Hasbal Şahin, Serap Bostacı Tuluk, Seval Şen, Şakire Kaya, Şenal Bilmez, Yasemin Güler Kama, Yurdanur Özdemir, Zeynep Ertür, Zeynep Gemici Aksal, Zeynep Kılıç Seyhun, Zübeyde Gündüz, hepinize ayrı ayrı teşekkür ederim.
Kaynakça
1 https://www.kulturportali.gov.tr/portal/hatsanati