11 Kasım 2022
(İsmet Berkan, alıntı)
BIR KUMDAN KALE DAHA YIKILDI, DÜNYA SEYRETTI
Bundan 7-8 ay önce hala kripto çılgınlığı içindeydik. Türkiye’de cep telefonunda bir kripto borsasının app’i olmayan ve parasını burada tuhaf isimli “coin”lerde değerlendirmeyen yok gibiydi. (Bende hala yok, Allah korumuş)
Birkaç kez bana soruldu, kripto paraları ve arkasındaki teknolojiyi anlatacak oldum, gördüm ki bu piyasada para yatıranların ezici çoğunluğunun arka planla ilgili bilgisi sıfıra yakın. İnsanlar paraları konusunda muhafazakar hareket eder sanıyorsunuz ama değil, en çılgınca riskleri alabiliyorlar…
Batışı tetikleyen CoinBase adlı web sitesinde çıkan bir haber oldu. Haber, herkesin yaptığı şeyi FTX’in de yaptığını anlatıyordu: FTX’in bir de “kardeş” kuruluşu olan bir hedge fon var, Alameda isimli. Bu fonun. bilançosundaki varlıklar kaleminin ezici miktarı meğer FTX’in kendi çıkardığı bir “alt- coin” olan FTT imiş. Almeda bu varlıkları güvence göstererek 13 milyar dolar borçlanmış….
Bu durum ortaya çıkınca FTX’in en büyük rakibi olan Binance öldürücü darbeyi vurdu, elindeki 500 milyon dolarlık FTT’yi satacağını duyurdu. Tabii hemen FTT’nin değeri altüst oldu, onun değeri düşünce FTX tehlikeye girdi, Almeda’yı söylemiyorum bile… Sadece 9 günde 32 milyar dolar değer biçilen şirket 0 seviyesine geldi…
Dünya kripto piyasasının en önemli aracı aletlerinden biri olan Tether’in (ki 70 milyar doları var kullanıcıların Tether şirketinde) CEO’su Hong Kong’da yaşayan bir Hollandalı, CFO’su doktorluk lisansı elinden alınmış bir İtalyan…
Bu hafta başından beri müşterileri paralarını çekmeye çalışıyor, bir 6 milyar dolar çektiler. Ama dün pes etti FTX ve bundan böyle para çekişi yapılamayacağını duyurdu web sitesinden.
Ortada gerçek müşterilere gerçek güvenceler sağlamayan, kripto borsalarını banka benzeri kurallarla sınırlayıp sisteme güven aşılamayan kurallar olmadıkça, bu tuhaf piyasa kovboyların Teksas’ı gibi olmaya devam edecek ve dolayısıyla gelişemeyecek, geleneksel finans piyasasına bir alternatif olamayacak.
İki yıl önce bu piyasadaki varlıkların “değeri” 3 trilyon dolardı. Bugün 800 milyar dolar. Buharlaşan varlık değeri 2,2 trilyon dolar. Bu para gerçek insanların gerçek parasıydı. Çoğu belki kripto kurumlara aitti ama önemli bölümü gerçekti.
Belki de insanlık tarihinin en büyük dolandırıcılık olayından söz ediyoruz burada.